Welke rol heeft de OK-game van eX:plain bij het opleiden van nieuwe operatieassistenten? Waar studenten vroeger direct op de werkvloer aan de slag moesten, biedt de game een veilige digitale leeromgeving waarin zij eerst de basis van het vak kunnen leren, ervaren én fouten mogen maken. Dat is volgens opleider operatieassistenten Betül Baytekin‑Karataş  essentieel om studenten beter voor te bereiden op praktijksituaties en hen meer vertrouwen te geven voordat ze de praktijk instappen. In dit artikel vertelt zij hoe de Erasmus MC Academie de OK-game inzet in het curriculum en hoe zij hier de komende jaren nog meer uit gaan halen.

“In de OK-game kunnen studenten fouten maken, hun eigen tempo bepalen en ervaren hoe het is om in een OK te werken zonder de druk van een echte operatie. Hiermee creëren we een betere basis voordat studenten de praktijk instappen: minder stress, meer zelfvertrouwen en een veel gelijker startpunt voor iedereen. Uiteindelijk levert dat beter voorbereide studenten met meer vertrouwen op.

Betül Baytekin‑Karataş volgde zelf de opleiding tot operatieassistent na haar bachelorsdiploma medisch hulpverlener, binnen de Erasmus MC. Na het behalen van haar CZO diploma werkte ze enkele jaren op de OK, waar ze al snel merkte dat ze energie haalde uit het begeleiden van studenten en het helder uitleggen van complexe situaties. Die rol paste haar zo goed dat ze de overstap maakte naar het onderwijs. Nu is ze opleider operatieassistenten en verantwoordelijk voor het aanbieden, ontwikkelen, actualiseren en verbeteren van het theoretische deel van de opleiding. Met haar praktijkervaring én didactische instinct vormt ze een belangrijke schakel tussen het echte OK‑werk en de manier waarop nieuwe studenten dat vak leren.

Naast haar werk als opleider zet Betül zich actief in om het vak en de opleiding zichtbaar te maken en nieuwe studenten te enthousiasmeren. Dat doet ze onder meer met haar podcast OK‑wereld, waarin ze luisteraars een eerlijk en herkenbaar inkijkje geeft in de wereld van de operatiekamer. Op Instagram laat ze daarnaast op een toegankelijke manier zien wat het werk inhoudt en hoe een dag van een operatieassistent eruitziet. Voor haar is het belangrijk dat meer mensen ontdekken hoe betekenisvol uitdagend en vooral leuk dit beroep is.

Erasmus MC Academie opleiding tot operatieassistent

De opleiding tot operatieassistent combineert een theoriecurriculum bij Erasmus MC Academie met een praktijkcurriculum in de aangesloten partnerziekenhuizen. In de praktijk moeten studenten vol aan de bak: het tempo ligt hoog en beginnende studenten moeten vanaf dag één meekijken, meedoen en schakelen:

“Een student komt binnen op de OK en moet alles tegelijk doen: observeren, geleerde kennis in een praktijksituatie toepassen en de instructies van de werkbegeleider volgen. En ondertussen werkt het team in een strak tempo door en wordt er van je verwacht dat je jouw steentje bijdraagt. Voor veel studenten is dat overweldigend, terwijl juist elke nieuwe operatieassistent hard nodig is. Daarom moeten we hulpmiddelen zoals de OK-game gebruiken om de studenten zo goed mogelijk op de praktijk voor te bereiden.”

Simulatie als antwoord op druk en werkbelasting

Binnen het landelijke DUTCH‑project – Digital United Training Concepts for Healthcare – werken ziekenhuizen, opleidingsinstituten en het bedrijfsleven samen aan een nieuwe manier van opleiden. Ontwikkelaars van medische en educatieve technologie ontwikkelen nieuwe simulerende leermiddelen, samen met zorgprofessionals en opleiders. Dat moet studenten eerder en op een patiëntveilige en begeleidingsonafhankelijke manier laten kennismaken met de basisvaardigheden van het vak. Erasmus MC Academie is daarin actief betrokken en Betül ziet kansen om studenten voor te bereiden voordat ze de echte OK betreden:

“Wij willen dat een student anytime, anywhere kan oefenen. Zonder tijdsdruk, zonder het gevoel dat ze iemand ophouden, zonder de hectiek van een echte operatiekamer. En juist met de ruimte om fouten te mogen maken en daarvan te leren. Als dat goed wordt ingericht, halen we zoveel druk weg: voor de student, voor de werkbegeleider en voor de hele OK. We verwachten dat studenten dan  sneller begrijpen wat hun rol is en hoe een OK werkt, omdat ze dit al hebben ervaren in een simulatieomgeving. Daarom zie ik de OK‑game als een belangrijk onderdeel binnen DUTCH: het is een middel waarmee we echt kunnen versnellen, verdiepen en een veel gelijker startpunt creëren voor iedereen die begint aan dit vak.

We hebben de OK‑game al langer in onze digitale leeromgeving, maar het werd vooral gezien als iets vrijblijvends dat studenten konden proberen. Met het oog op DUTCH verandert dat volledig. De game is onderdeel van het leerpad, zodat studenten de basis al kunnen oefenen in een veilige omgeving voordat ze de OK opgaan. Dat haalt zoveel druk weg en geeft ze precies die start die ze nu nog missen.”

Hoe moet de OK-game zich ontwikkelen?

“Het bedrijfsklaar maken van de OK is echt de eerste praktische vaardigheid van een operatieassistent. Je controleert of alle materialen aanwezig zijn, of de apparatuur bedrijfsklaar is en of de steriele instrumenten aanwezig zijn. Jij zorgt ervoor dat je als operatieteam meteen kan starten wanneer de patiënt arriveert.In de praktijk moet dat op hoog tempo, maar in de OK‑game kunnen studenten dit juist op hun gemak oefenen en herhalen. Dat vind ik zo sterk aan de game, want dit onderdeel is nu al ontzettend goed ontwikkeld.

En dat geldt niet alleen voor operatieassistenten; de anesthesiemedewerkers gebruiken de OK‑game ook. Zij hebben hun eigen taken in de voorbereiding, en samen vormen we eigenlijk twee kanten van één team. In de game zie je dat mooi terug, omdat beide modules in de OK-game aanwezig zijn.”

De eerste uitbreidingswens richt zich dan ook op variatie binnen het voorbereiden van de OK. Studenten moeten niet alleen de juiste procedures en protocollen kennen, maar ook weten wat ze moeten doen als de situatie afwijkt van het standaardproces.

“De ene keer ontbreekt er benodigd materiaal, de andere keer zit er een gat in een verpakking en is het onsteriel geworden, of functioneert een apparaat niet. Dat zijn situaties die in het echt ook voorkomen, en studenten moeten leren hoe ze daarmee om kunnen gaan. Daarom wil ik dat die afwijkende situaties als ‘levels’ toegevoegd worden aan de OK‑game: dat ze leren anticiperen, oplossingen bedenken en begrijpen wat ze moeten doen als iets afwijkt van het stappenplan. In de simulatie kan dat veilig, zonder druk, en dat maakt het zo waardevol. Het voorkomt verrassingen en stress.

Het opstarten van een operatie ligt vervolgens logisch in het verlengde van het bedrijfsklaar maken van de OK. Het is een belangrijke schakelfunctie: je opent materialen, sluit apparatuur aan, voert de administratie uit op de computer, bewaakt het overzicht en zorgt dat het steriele team zich op haar taak kan focussen. Als we dat realistisch kunnen simuleren, raken studenten hiermee eerder vertrouwd en begrijpen ze de logistieke volgordes en de dynamiek van de OK beter. Dat geeft ze straks veel meer zelfvertrouwen én maakt de stap van opleiding naar echt werken in de OK kleiner.”

Van vrijblijvende oefening naar structureel leermiddel

“Als simulatie straks echt onderdeel is van de opleiding, hebben ze al een basis voordat ze ook maar één voet in de praktijk zetten: ze herkennen de apparatuur, weten welke controles ze moeten doen, hebben de omgeving digitaal al gezien en begrijpen waarom bepaalde stappen en volgordes zo belangrijk zijn. Hierdoor komen ze met meer kennis en vertrouwen op een operatiekamer.

Daarom zie ik de OK‑game niet als een leuke extra, maar als iets dat de komende jaren structureel in alle curricula moet worden opgenomen. Het haalt druk weg bij studenten, bij werkbegeleiders én de rest van het operatieteam. Als je weet wat je doet en waarom je het doet, functioneer je beter. En het DUTCH-project sluit daar perfect op aan: samen ontwikkelen we leermiddelen die studenten écht helpen om sterker en zekerder te starten. Dat zorgt ervoor dat nog meer studenten de opleiding afmaken.”

Benieuwd naar de OK-game of hoe jij deze in jouw organisatie kan gebruiken? We geven je graag een proeflicentie zodat je het zelf kan proberen of je kan in gesprek met één van onze adviseurs zodat je samen de mogelijkheden kan verkennen. Neem hiervoor contact op via: seriousgaming@explain.nl